ALİ ŞİR NEVAİ (1441 -1501)
Türk dil birliğini kurmaya çalışmış ve bu amaçla birçok yapıt ortaya koymuştur. Türk dilinin güzelliklerini görmüş, bunun üzerine yazdığı «Muhakemetü'l Lügateyn» adlı, yapıtında onun Farsçadan daha zengin bir dil olduğunu söylemiştir. Çağatay dilinin gelişmesinde etkin rolü olan sanatçının şiir ve düzyazı türünde birçok yapıtı vardır.Edebiyatımızda ilk "hamse" sahibidir. Ayrıca edebiyatımızda ilk tezkire olan "Mecalisü'n Nefais" adlı yapıtı kaleme almıştır. Ali Şir Nevai Eserleri -Divan (Türkçe) -Divan (Farsça) -Muhakemetü'l Lügateyn: Farsça ile Türkçe karşılaştırılarak Türkçenin daha üstün bir dil olduğu ortaya konur. -Mecalisü'n Nefais: Edebiyatımızda, şairlerin hayatlarının yer aldığı ilk tezkiredir. -Mizanü'l Evzan: Aruz ölçüsü ve nazım biçimleriyle ilgili bilgiler yer almaktadır.
ŞEYHİ (1371-1431?)
Zengin bir tasavvuf bilgisinin yanı sıra tıp da öğregi8ştir. İnce bir dile, zengin bir düş evrenine, canlı bir tasvir yeteneğine sahiptir. Osmanlı saraylarında bulunmuş, devlet büyüklerine kasideler sunmuştur. Hacı Bayram Veliden etkilenmiş, mutasavvıf ve şair kimliğiyle kendinden sonraki şairleri de etkilemiştir. Aralarında Fuzuli ve Baki'nin de bulunduğu birçok şairin sanatçıya nazire yazması bu görüşü doğrular. Edebiyatın yanı sıra, tıpla da ilgilenmiş; bu alanda yapıtlar ortaya koymuştur. Divan edebiyatının önde gelen hiciv şairlerindendir. "Harname" adlımesnevisi hiciv türünün en çarpıcı örneklerindendir. Ayrıca "Hüsrev ile Şirin" adlı bir de mesnevisi vardır. Şeyhi Eserleri: -Divan -Harname: Yergi tarzında, yazılmış bir mesnevidir. Hiciv edebiyatının en güzel örneklerinden biridir. Çelebi Mehmet'in kendisine armağan ettiği köye gitmiş, burada köylüler tarafından dövülmesi üzerine bu mesneviyi kaleme almıştır. -Hüsrev İle Şirin: Mesnevi biçiminde yazılmış bir aşk hikâyesidir.
FUZULİ (?-1556)
Kerbela'da doğmuş ve yaşamıştır. İyi bir eğitim görmüş, Arapça ve Farsçayı çok İyi öğrenmiştir. Şiirlerinde Azeri Türkçesinin etkileri görülür. Dönemine göre oldukça sade bir dille yapıtlar vermiştir. Divan edebiyatının birçok türünde yapıt vermesine rağmen "gazel şairi" olarak tanınmıştır. Şiirlerinde en önemli öğeler tasavvuf ve aşktır."Leyla ile Mecnun" adlı mesnevisinde bu konuyu ustaca dile getirmiştir. Şiirin temelinin İlim, özünün sevgi olduğuna inanmıştır. Sevilen insan bir araç, onun varlığında görünür hale gelen Tanrı İse tek amaçtır. Ona göre gerçek varlık Tanrı'dır. Bütün nesneler ve evren, Tanı'nın bir görünüş alanıdır. Fuzuli Eserleri
-Divan (Türkçe)
-Divan (Farsça)
-Divan (Arapça)
-Leyla İle Mecnun: Sevgiliden ayrılmanın acısının, sevgiliye duyulan aşktan ilahi aşka geçişin işlendiği, mesnevi biçiminde yazılmış bir hikâyedir. -Şikâyetname: Hiciv türünün çok çarpıcı bir örneği olan, maaşını alamadığı için Nişancı Mehmet Paşa'ya yazmış olduğu, edebiyatımızda önemli bir mektup örneğidir. -Hadikatu's Süeda: Kerbela olayının yer yer manzum parçalarla anlatıldığı mensur bir yapıttır. -Şah ü Geda, Beng ü Bade,Sakiname: Mesnevi
BAKİ (1526- 1600)
İyi bir medrese eğitimi görmüş, medreselerde hocalık yapmış ve kadılık görevlerinde bulunmuştur. Şiirlerinde dine,tasavvufa yer vermemiştir. Aşk, doğa, dünya zevki, hayattan tat alma ve devrinin ihtişamı, şiirlerinde yer alan başlıca konulardır. Gazel türünün tanınmış şairlerindendir. Dili kullanmada son derece başarılıdır; ahenkli, akıcı, zevkli bir dili vardır. Divan şiirini, Arap ve İran şiiri seviyesine getirmiştir. Sultanu'ş Şuara (şairler sultanı) olarak bilinir. Baki Eserleri -Divan -Kanuni Mersiyesi: Şairin, Kanuni'nin ölümünden duyduğu üzüntüyü dile getiren, terkib-i bent biçiminde yazdığı şiiridir. -Fezail-i Mekke: Mekke'nin faziletlerinin anlatıldığı, çeviri bir yapıttır.
NEFİ (1575 ?-1635)
İstanbul'da iyi bir öğrenim görmüş, bazı memurluklarda bulunmuştur. IV. Murat döneminde sanatının ve ününün zirvesine ulaşmıştır. Padişahlara ve devrin ileri gelenlerine yazdığı kasidelerle, ayrıca hicivleriyle tanınmıştır. Padişahın, hiciv yazmasını yasaklamasına rağmen Sadrazam Bayram Paşa'yı hicvedince öldürülür. Sağlam bir üslubu, ağır bir dili, cesur bir söyleyişi vardır. Ölçüsüz bir şairdir övdüğünü göklere çıkarır, yerdiğini ise yerin dibine geçirir. Babasına bile hiciv yazmıştır. Hicivleri bazen yumuşak takılmalar şeklindedir; kimi zaman ise oldukça ağır, hatta küfürlüdür. Hiciv türündeki şiirlerini "Sİham-ı Kaza" adlı yapıtında toplamıştır. Ayrıntılı bilgi->> Nefi Nef'i Eserleri: -Divan (Türkçe) -Divan (Farsça) -Siham-ı Kaza: Hicivlerinin yer aldığı yapıtıdır.
NABİ (1642-1712)
Divan edebiyatında "didaktik (öğretici)- hikemi şiir" çığırını açmıştır. Şiirlerinde heyecan ve duygu öğelerine az yer vermiş; toplum düzensizliklerini, hayatın kişiyi kötülüklere götüren yönlerini göstermeye çalışmış; din, ahlak ve töreyle ilgili öğütler vermiştir. Şiirlerinde hikmetli sözlere, atasözlerine yer vermiştir. Şiiri düşüncelerini anlatmada bir araç olarak görmüştür. Dili devrine göre oldukça sade, üslubu sağlam ve akıcıdır. Oğluna yazdığı nasihatlerden oluşan "Hayriye" ve bir aşk macerasını anlattığı "Hayrabat" adlı iki mesnevisi vardır. Nabi Eserleri: -Divan -Hayriye: Ahlaki ve didaktik bir mesnevidir. -Hayrabat: Bir aşk macerasını anlatan mesnevidir. ? Tuhfetü'l -Haremeyn: Hac yolculuğu anlatılır. -Münşeat: Mektuplardan oluşur.
NEDİM (?- 1730)
Lale Devri'nin coşkun, aşk, zevk ve neşe şairidir. Edebiyatımızda "mahallileşme akımını" başlatmıştır, istanbul'u ve istanbul Türkçesini, gerçek yaşamı ve dış dünyada gözlemle-nebilen gerçek doğayı şiire getirmiştir. Aşk, şarap, tabiat, hayattan zevk alma şiirlerinin başlıca konularıdır. Şiirlerinde dini ve tasavvufi konulara hiç yer vermemiştir. Kullandığı dil, açık, yalın ve ahenklidir. Edebiyatımızda şarkı türünün en önemli ismidir. Şiirlerini "Divan"ında toplamıştır.
ŞEYH GALİP (1759 - 1799)
Divan edebiyatının son büyük şairidir. Galata Mevlevihanesi'nin şeyhidir, mutasavvıftır. Süslü ve çeşitli söz sanatlarıyla yüklü, ağır bir dili vardır. Divan şiirinin geleneklerine bağlı kalmakla beraber kendine özgü bir şiir havası da oluşturmuştur. Sebk-i Hindi (Hint üslubu) adı verilen üslubun edebiyatımızdaki temsilcisi olmuştur. Şiirlerinde sembolik anlatıma, soyut ve kapalı hayallere, mecazlara bolca yer vermiştir, ilahi aşkın peşinde koşan bir dervişin yaşamını konu edinen "Hüsn ü Aşk" adlı mesnevisi vardır. Şeyh Galip Eserleri: -Divan (Türkçe) -Hüsn ü Aşk: Bir aşk hikâyesi gibi görünse de gerçekte, tasavvuf yoluna düşen ve Allah aşkına ulaşmak isteyen dervişin macerasını anlatan bir mesnevidir. Sembolik bir tarzda yazılmıştır.
0 yorum :
Yorum Gönder